वर्धा जिल्हा म्हटले कि आपल्याला आठवते महात्मा गांधी यांचे सेवाग्राम. सध्या पर्यटन म्हणुन प्रसिद्धीस आलेल्या या आश्रमापासुनच वर्धा जिल्ह्याचा इतिहास सुरु होतो. विदर्भातील या वर्धा जिल्ह्यात एकेकाळी बरेच किल्ले गिरीदुर्ग, भुईकोट व गढी स्वरुपात अस्तित्वात होते. वर्धा जिल्ह्यातील किल्ल्यांची शोधयात्रा करताना आम्हाला एकुण १० कोट अवशेष रुपात पहायला मिळाले. दुर्गमहर्षी प्रमोद मांडे यांचे गडकिल्ले महाराष्ट्राचे पुस्तकातील ७ किल्ले वगळता इतरत्र कोठेही या किल्ल्यांचा उल्लेख दिसुन येत नाही. आजच्या संगणक युगात आंतरजालावरही या किल्ल्यांची माहिती दिसुन येत नाही. या किल्ल्यांचा दौरा केला असता मिळालेली माहिती मी दुर्गभरारी या संकेतस्थळावर मांडण्याचा प्रयत्न केला आहे. यातील बऱ्याच गढी पुर्णपणे नष्ट झाल्या असुन केवळ तटबंदीची एखादी भिंत अथवा एखादा बुरुज वा दरवाजा असे उर्वरित अवशेष काळाशी झुंज देत आहेत. ... स्थानिकांचे या वास्तुबद्दलचे अज्ञान व उदासीनता या कोटांच्या ऱ्हासाला कारणीभूत होत आहे. हिंगणघाट तालुक्यातील अल्लीपुर गावात असलेली गढी यापैकी एक आहे. अल्लीपुर येथील गढीला भेट देण्यासाठी आपल्याला वर्धा शहर गाठावे लागते. वर्धा ते अल्लीपुर हे अंतर धोत्रा फाट्यामार्गे ३० कि.मी. असुन तेथे जाण्यासाठी वर्धा बस स्थानकातून बसेस आहेत. गढी गावात फारशी कोणाला माहित नसल्याने बौद्ध विहाराची चौकशी करावी. या बौद्ध विहारासमोर असलेल्या उंचवट्यावरील शाळा म्हणजेच अल्लीपुर गढी आहे. हि शाळा गढीच्या आतील भागात असुन आज या गढीचा ढासळलेला एकमेव बुरुज शिल्लक आहे व तो किती काळ शिल्लक राहील ते सांगता येत नाही. गढीच्या आतील वास्तु व तटबंदी बुरुज पुर्णपणे भुईसपाट झाल्याने या वास्तुचे नीटपणे आकलन होत नाही व स्थानिकानाही काही सांगता येत नाही. गढीचा ढासळलेला एकमेव बुरुज पहाण्यास ५ मिनिटे पुरेशी होतात. नागपुरच्या भोसले राजांनी एलीचपुरच्या नबाबाच्या ताब्यात असलेले अल्लीपुर गाव नागपुरच्या चिटणवीस घराण्याला दिले. या चिटणवीसानी अल्लीपुर येथे हि गढी बांधली पण नंतरच्या काळात हि गढी ओस पडली.
© Suresh Nimbalkar